ΠΝΕΥΜΑ ΣΩΦΡΟΣΥΝΗΣ...

Η χριστιανική ζωή δεν εξαντλείται στην αποφυγή του κακού· στην άρνηση και την καταπολέμηση της αμαρτίας. Εκφράζεται κυρίως θετικά. Ο Θεός μας ζητά πρωτίστως να κάνουμε το καλό και να αγαπήσουμε τον πλησίον μας.
Ο εν Χριστώ αγιασμός δεν επιτυγχάνεται με την αποξένωσή μας από τους άλλους, τους αδελφούς μας. Επιτυγχάνεται σε σχέση με τους άλλους και για χάρη των άλλων. Γι’ αυτό και η αγιότητα τελειώνεται στην αγάπη. Έξω από την αγάπη δεν υπάρχει ούτε μετάνοια ούτε εν Χριστώ πνευματική ζωή.
«Πνεύμα σωφροσύνης…». Το πρώτο που  προτείνει ο άγιος Εφραίμ ως θετική επιδίωξη της εν Χριστώ ασκήσεως είναι η σωφροσύνη.
Σωφροσύνη είναι να έχει ο άνθρωπος σώο το νου και το φρόνημα·  σωφροσύνη είναι η νηφαλιότητα, η σεμνότητα, η εγκράτεια, η ακεραιότητα και η αγνότητα. Η σωφροσύνη είναι το αντίδοτο της αφροσύνης και της παραφροσύνης, της ακολασίας, της ρυπαρότητας και της αθλιότητας.
Οι πνευματικοί μας διδάσκαλοι συναριθμούν τη σωφροσύνη μαζί με την ανδρεία, τη φρόνηση και τη δικαιοσύνη στις τέσσερις γενικές αρετές.
Δεν υπάρχει επιπονότερος αγώνας από αυτόν που απαιτείται για να κατακτήσουμε τη σωφροσύνη. Η αρετή της σωφροσύνης μας εξομοιώνει με τους αγγέλους.
Καθώς παρατηρεί ο άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος, «Με καμιά άλλη αρετή οι άνθρωποι, “οι σαρκί συνδεδεμένοι”, δεν εξομοιώνονται περισσότερο με τους πνευματικούς αγγέλους, όσο με την αρετή της σωφροσύνης. Διότι μ’ αυτήν, ενώ ακόμη βρίσκονται και ζουν στη γη, πολιτεύονται στον ουρανό».
Σε τί συνίσταται η σωφροσύνη; Στην ασκητική προσπάθεια να επανέλθουμε στην προπτωτική μας ακεραιότητα και αγιότητα.
Και απόδειξη ότι κατακτήσαμε την αρετή της σωφροσύνης είναι το να μην έχουμε καμιά εικόνα αισχρής φαντασίας ούτε στον ύπνο μας.
Η σωφροσύνη καρποφορεί μέσα στην αδιάλειπτη άσκηση, την πνευματική προσοχή, την κακοπάθεια του σώματος. Και η έμπονη επιδίωξη μας είναι να απαλλαγούμε όχι μόνο από την πορνεία και τις άλλες σαρκικές ηδονές, αλλά και από τους ακάθαρτους και αισχρούς λογισμούς^- από τις σαρκικές επιθυμίες, από κάθε φιλήδονο βλέμμα, από άτακτα γέλια, από κάθε είδος πλεονεξίας και ακολασίας.
Κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, «σωφροσύνη σημαίνει γενική ονομασία όλων των αρετών».
Με τη σωφροσύνη επιτυγχάνουμε τον καθολικό αγιασμό της υπάρξεώς μας. Και για να κατακτήσουμε την κορυφαία τούτη αρετή, πέρα από τον προσωπικό μας αγώνα (που κι αυτόν πάλι με τη δύναμη του Θεού διεξάγουμε), θα πρέπει να εμπιστευθούμε την αδυναμία της ύπαρξής μας στον Κύριο, και τότε, κατά τρόπο ανεπαίσθητο, θα λάβουμε το χάρισμα της σωφροσύνης.
«Ανάθεσε στον Κύριο την ασθένεια της φύσεώς σου, αναγνωρίζοντας πλήρως τη δική σου αδυναμία, και τότε θα λάβεις το χάρισμα της σωφροσύνης, χωρίς να το καταλάβεις».
Οι σημερινοί άνθρωποι, παγιδευμένοι στα γρανάζια της καταναλωτικής ευμάρειας κι ενός πρωτόγονου αισθησιασμού, είναι έτοιμοι να ειρωνευτούν τη σωφροσύνη και να την παραπέμψουν στα αζήτητα τού τρόπου ζωής που υιοθετούν. Προτιμούν αντί να σωφρονούν, να απολαμβάνουν ακόρεστα. Και αντί να αγιάζονται, να ηδονίζονται. Με κάθε τρόπο που φαντάζονται και με κάθε τέχνασμα που μηχανεύονται.
Αλλά κι από μάς τους χριστιανούς πολλοί θέλουμε έναν άκοπο Χριστιανισμό. Επιδιώκουμε να φτάσουμε στη τελειότητα, χωρίς την κακοπάθεια που συνεπάγεται η άσκηση της σωφροσύνης.
Όμως δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι, «χωρίς τη σωφροσύνη είναι αδύνατον να πλησιάσουμε και να ενωθούμε με τον Θεό»
(Μητροπ. Νέας Σμύρνης Συμεών, «Στο κατώφλι της Μ. Τεσσαρακοστής»)