«Ο Χριστός Είναι Εικόνα του Θεού» Μ. Αθανασίου

«Ος εστίν (o Χριστός) εικών του Θεού του αοράτου»

ερμηνεία Μ. Αθανασίου.

«Εμπρός λοιπόν, ας εξετάσωμεν τα χαρακτηριστικά του Πατρός, δια να καταλάβωμεν αν η εικών είναι ιδική του. Ο Πατήρ είναι αίδιος, αθάνατος, δυνατός, φως, βασιλεύς, παντοκράτορ, Θεός, Κύριος, κτίστης και ποιητής. Αυτά πρέπει να υπάρχουν και εις την εικόνα δια να ιδή πράγματι τον Πατέρα αυτός που βλέπει τον Υιόν. Εάν όμως δεν υπάρχουν αυτά, αλλ’ όπως νομίζουν οι Αρειανοί ο Υιός είναι δημιούργημα και όχι αίδιος, δεν είναι αυτή η πραγματική εικών του Πατρός, εκτός εάν αφήσουν κατά μέρος την εντροπή και πουν ότι και το να λέγεται εικών ο Υιός, δεν είναι γνώρισμα ομοίας ουσίας, αλλά μόνον όνομα αυτού. 


Αυτό όμως πάλιν, ω αντίχριστοι, δεν είναι εικών, ούτε χαρακτήρ. Διότι ποία ομοιότης υπάρχει εις τα εξ ουκ όντων δημιουργήματα προς εκείνον ο οποίος έφερεν εις την ύπαρξιν τα μη όντα; Ή πως ημπορεί να ομοιάζει προς το αληθώς ον αυτό το οποίον δεν είναι ον, αφού υστερεί κατά το ότι κάποτε δεν υπήρχε και κατά το ότι η θέσις του είναι μεταξύ των δημιουργημάτων;

Επειδή λοιπόν θέλουν οι Αρειανοί να είναι τέτοιος ο Υιός, επενόησαν δια τους εαυτούς των διαφόρους συλλογισμούς και λέγουν· «εάν είναι τέλειον γέννημα και εικών του Πατρός ο Υιός και εάν είναι κατά πάντα όμοιος με τον Πατέρα, οφείλει οπωσδήποτε, καθώς εγεννήθη, κατά τον ίδιον τρόπον να γεννά και αυτός, και να γίνει και αυτός πατήρ υιού. Και πάλιν, εκείνος που θα γεννηθεί απ’ αυτόν, οφείλει και αυτός να γεννά και ούτω καθεξής, και τούτο επ’ άπειρον, διότι αυτό είναι που αποδεικνύει όποιον εγεννήθη όμοιον προς αυτόν που τον εγέννησε». Είναι πράγματι εφευρεταί δυσφημιών οι αντίθεοι, οι οποίοι, δια να μην παραδεχτούν, ότι ο Υιός είναι εικόνα του Πατρός,δέχονται σωματικάς και γήινας ιδιότητας δια τον ίδιον τον Πατέρα, εις τον οποίον αποδίδουν διαιρέσεις, γεννήσεις και ξεγεννήσεις. 

Εάν λοιπόν ο Θεός είναι όπως ο άνθρωπος, ας γεννά όπως ο άνθρωπος, ούτως ώστε και ο Υιός να γίνει πατήρ άλλου υιού και ούτω καθεξής, να γίνεται ο ένας από τον άλλον, δια να αυξάνει έτσι κατά την γνώμην των εις πλήθος θεών η διαδοχή. Εάν όμως ο Θεός δεν είναι όπως ο άνθρωπος, και πράγματι δεν είναι, δεν πρέπει κανείς να εφαρμόζει τας ανθρωπίνας ιδιότητας επ’ αυτού. Τα μεν άλογα ζώα και οι άνθρωποι γεννώνται διαδοχικώς ο ένας από τον άλλον σύμφωνα με τεθείσα κατά την δημιουργίαν αρχήν, και αυτός που γεννάται από πατέρα ο οποίος έχει γεννηθεί, είναι φυσικόν να γίνει πατήρ κάποιου άλλου, διότι λαμβάνει εντός εαυτού από τον πατέρα του την ιδιότητα αυτή, εκ της οποίας προήλθε και αυτός. 

Δια τούτο δεν είναι δυνατόν να λέγεται δι’ αυτούς τους ανθρώπους κυρίως η λέξις πατήρ και το υιός, διότι ο ίδιος άνθρωπος είναι υιός μεν αυτού που τον εγέννησε, πατήρ δε αυτού που εγεννήθη εξ αυτού. Δια την θεότητα όμως δεν συμβαίνει το ίδιο, διότι ο Θεός δεν είναι όπως ο άνθρωπος. Ούτε δηλαδή ο Πατήρ προέρχεται εκ πατρός, δια τούτο και δεν γεννά άλλον, ο οποίος πρόκειται να γίνει πατήρ, ούτε πάλιν ο Υιός προέρχεται εκ του Πατρός κατ’ απορροήν, ούτε έχει γεννηθεί από πατέρα που εγεννήθη , δια τούτο και δεν εγεννήθη δια να γεννά. Ώστε δια την θεότητα, και μόνον δι’ αυτήν, ο Πατήρ είναι απολύτως πατήρ και ο Υιός απολύτως υιός, επ’ αυτών δε μόνων συμβαίνει το να είναι ο Πατήρ πάντοτε πατήρ και ο Υιός πάντοτε υιός.

Ώστε λοιπόν αυτός που απορεί διατί ο Υιός δεν μπορεί να γεννήσει υιόν, ας ερευνήσει πρώτον δια ποίον λόγον ο Πατήρ δεν είχε πατέρα. Αλλά και αι δύο περιπτώσεις είναι σφάλματα γεμάτα με κάθε είδους ασέβειαν. Όπως δηλαδή ο Πατήρ είναι πάντοτε πατήρ, χωρίς να είναι δυνατόν ποτέ να γίνει υιός, κατά τον ίδιο τρόπν και ο Υιός είναι πάντοτε υιός και δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να γίνει πατήρ, και κατά τούτο μάλιστα αποδεικνύεται ότι είναι χαρακτήρ και εικών του Πατρός, επειδή μένει αυτό που είναι, χωρίς να αλλάσει διότι έχει λάβει τα χαρακτηριστικά αυτά από τον Πατέρα. 

Εάν λοιπόν μεταβάλλεται ο Πατήρ, ας μεταβάλλεται και η εικών αυτού, διότι όπως είναι αυτός που εγέννησε, έτσι πρέπει να παραμείνει και η εικών και το απαύγασμα αυτού. Εάν όμως ο Πατήρ είναι αμετάβλητος και παραμένει όπως είναι, κατ’ ανάγκη και η εικών αυτού παραμένει όπως είναι και ουδέποτε θα μεταβληθεί. Ο Υιός δε είναι υιός εκ του Πατρός, επομένως δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε άλλο παρά ότι αρμόζει εις την ουσίαν του Πατρός. 

Ματαίως λοιπόν επενόησαν και τούτο οι άφρονες, επειδή ήθελαν να απομακρύνουν την εικόνα από τον Πατέρα, δια να εξισώσουν τον Υιόν με τα δημιουργήματα».

(Λόγος κατά Αρειανών Α’, κεφ. 21-22, Έργα Μεγάλου Αθανασίου, ΕΠΕ 2).