H ΝΥΧΤΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Μετά την "κατ' όναρ" αποκάλυψη που είχε ο Ιωσήφ για τα συμβαίνοντα στην Παρθένο Μαρία, και την απόφαση που πήρε, ύστερα απο την "υπόδειξη" του Αγγέλου, να "παραλάβει" στο σπίτι του την "ούση εγκύω" (Λουκ. 2.5) ώς "γυναίκα" του (Ματθ. 1,20), πέρασαν ησυχα οι υπόλοιποι μήνες της αναμονής μέχρι τον χρόνο του τοκετού. Τότε, ακριβώς, "εγένετο έν ταις ημέραις εκείναις και εξήλθεν δόγμα παρά καίσαρος Αυγούστου απογράφεσθαι πάσαν την οικουμένην" (Λουκ. 2.1). Διέταξε ο αυτοκράτορας Άυγουστος την απογραφή του πληθυσμού, όπως είχε καθορισθεί να γίνεται απογραφή κάθε δεκατέσσερα χρόνια στις περιοχές της Ανατολής, και πάντοτε με κέντρο την Αίγυπτο, υποχρεώνοντας έτσι τον κόσμο να πηγαίνει στον τόπο της πατρογονικής του καταγωγής για ασφαλέστερο έλεγχο. Ο Ιωσήφ και η Μαρία πειθαρχώντας στην αυτοκροτορική διαταγή για απογραφή, ξεκίνησαν για την Βηθλεέμ, την πόλη που η αρχαία παράδοση και προφητεία την ήθελε ώς τόπο γέννησης του Μεσσία (Μιχ. 5,1), "διά το είναι αυτόν (τον Ιωσήφ) έξ οίκου και πατριάς Δαυίδ" (Λουκ. 2,4). Η Βηθλεέμ, ώς τόπος γέννησης του Ιησού, του Μεσσία, αναφέρεται σε ολόκληρη την ευαγγελική παράδοση, "ο Χριστός έρχεται" στην Ιουδαία και " έκ σπέρματος Δαυίδ και απο Βηθλεέμ της Κώμης όπου ήν Δαυίδ" (Ιωαν. 7,42΄Ματθ. 2,5). Ο Ιωσήφ και η Μαρία δεν έτυχαν κάποιας φιλοξενίας στην Κώμη της Βηθλεέμ, επειδή παρουσιάστηκε λόγω της κοσμοσυρροής μεγάλη έλειψη στέγης, όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς, "ούκ ήν αυτοίς τόπος εν τω καταλύματι", ήταν φυσικό να προτιμήσουν , αντί της υπαίθρου, κάποιο κλειστό χώρο, έστω και το σταύλο των ζώων κάποιου κοντινού πρός την πόλη πανδοχείου, όπου τελικά "έτεκεν τον υιόν αυτής τον πρωτότοκον, και εσπαργάνωσεν αυτόν και ανέκλινεν αυτόν έν τη φάτνη" (Λουκ. 2,7). Το βρέφος ήταν "υιός αυτής", δηλαδή της Παρθένου Μαρίας, χωρίς καμία αναφορά σε "ανθρώπινη πατρότητα". Διότι την ημέρα του ευαγγελισμού της Παρθένου απο τον Αρχάγγελο Γαβριήλ ο οποίος της είπε: "Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σέ και δύναμις υψίστου επισκιάσοι σοι" (Λουκ. 1,35). Η σύλληψις της Παρθένου Μαρίας έγινε άνευ σπέρματος και ηδονής, "ίνα καθαράν και καινήν αναλάβη είς την ιδικήν του υπόστασιν ο του Θεού Υιός την του Αδάμ φύσιν, καθώς ήτον πρό της παραβάσεως ΄καθότι η εμπαθής ηδονή, δι΄ής συλλαμβάνονται οι άνθρωποι, αποτέλεσμα έστι της του Αδάμ παραβάσεως". Στο σχέδιο του Θεού για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους έπρεπε να βρεθεί το κατάλληλο πρόσωπο, και δεν ήταν άλλο παρά η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ, η Παρθένος Μαρία. Για το μεγάλο σκοπό της αναδημιουργίας του ανθρώπου, ο Θεός προαιωνίως την εξέλεξε και την προετοίμασε. Το πρόσωπο της Θεοτόκου απολαμβάνει μεγίστη τιμή στην Ορθόδοξη Εκκλησία, για το μοναδικό σκοπό που διαδραμάτισε στο σχέδιο του Θεού (Θεία Οικονομία) για την σωτηρία του κόσμου. Έγινε συνεργός του Θεού. Η πίστη στην Θεανθρωπότητα του Χριστού μας υποχρεώνει να τιμούμαι και το όργανο, το σκεύος, της ενανθρωπήσεως, την Θεοτόκο. Η ανακαίνιση της φύσεως του ανθρώπου απο την Θεία φύση του Χριστού, άρχισε με την ενανθρώπιση του Χριστού στα σπλάχνα της Παρθένου Μαρίας. Έτσι η Θεοτόκος έγινε η αρχή της Θεώσεως του ανθρώπου και η αιτία της σωτηρίας του, κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας.

 Εκείνη την "άγια νύχτα" της γεννήσεως του Χριστού, ποιμένες (βοσκοί) της περιοχής ήσαν "αγραυλούντες και φυλάσσοντες φυλακάς της νυκτός επί την ποίμνην αυτών", ήταν δηλ. άγρυπνοι και φύλαγαν τα πρόβατά τους. Εκεί λοιπόν με θαυμαστό τρόπο "άγγελος Κυρίου επέστη αυτοίς και δόξα Κυρίου περιέλαμψεν αυτούς", αναγγέλεται η έλευση και η γέννηση του αναμενόμενου σωτήρα Χριστού (Λουκ. 2, 8-9). "πλήθος στρατιάς" Αγγέλων ψάλλει το "Δόξα έν υψίστοις Θεώ". Η αναγγελία αυτή σήμαινε για τους Ιουδαίους, ότι ο Θεός "επιτέλους" αποφάσισε να "επισκεφθεί" το λαό του και τον κόσμο όλο. Και μάλιστα αυτή τη φορά η έλευσή του πραγματοποιείται "έν σαρκί". Η αναμενόμενη απο αιώνες λύτρωση δεν ήταν πλέον θέμα προσδοκίας (προσδοκία των εθνών) αλλά πραγματικότητα του παρόντος και ο Λυτρωτής εισέρχεται στον κόσμο δυναμικά και σωτηριολογικά, κομίζοντας "χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τω λαώ" (Λουκ. 2,10). Το "σημείο" που φανερώνει στους ποιμένες την αλήθεια της εξαγγελίας αυτής δεν είναι άλλο παρά "βρέφος εσπαργανωμένον και κείμενον έν φάτνη" (Λουκ. 2,12). Έτσι, προτρέπει ο Άγγελος τους ποιμένες να μεταβούν στην ιερή πόλη της Βηθλεέμ, για να δούν με τα ίδια τους τα μάτια το μεγάλο γεγονός της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού. Ο "ευαγγελισμός" των ποιμένων είναι ένα είδος Θεοφάνειας, που τους προκαλεί δέος και "φόβο". Αυτοί οι απλοϊκοί άνθρωποι "εφοβήθησαν φόβον μέγαν", διότι "δόξα Κυρίου περιέλαμψεν αυτούς" (Λουκ. 2,9). Μετά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου έχουμε τον "ευαγγελισμό" των ποιμένων και κατ΄επέκταση τον ευαγγελισμό όλου του κόσμου.

O άνθρωπος συνήθως εμπιστεύεται για την κατανόηση του γύρω του κόσμου την λογική του και τις αισθήσεις του. Αντίθετα όμως, φαίνεται πως υπάρχει στη ζωή και άλλος δρόμος, ο εσωτερικός «της καρδίας», εκείνον που επέλεξαν οι ποιμένες, οι «μάγοι» έξ ανατολών κομίζοντας δώρα, και η Παρθένος Μαρία. Εκεί στην «καρδία» συντελείται ουσιαστική λειτουργία και τα «ρήματα» του Θεού «ορώνται» στην ορθή τους διάσταση ως γεγονότα και ιστορία. Η «καρδία» του ανθρώπου μπορεί να γίνει μια «νέα φάτνη» και το «σημείον» των ποιμένων να κατευθύνει και τα δικά μας βήματα προς τη σωστή κατανόηση και βίωση όλης αυτής της ιστορίας της Θείας Οικονομίας.

Ο άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας λέει με αφορμή την εορτή των Χριστουγέννων: Η «θεία κένωση» στο πρόσωπο του Θεού Λόγου είναι καρπός της άπειρης αγάπης του Δημιουργού Θεού προς το πλάσμα του και της θείας προσωπικής ελευθερίας. Προσλαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση και ενώνοντας υποστατικά με την Θεία φύση του ο Υιός και Λόγος του Θεού Πατρός, παρεμβαίνει στον χρόνο και εντάσσεται στην ιστορία. Ο άνθρωπος με την Ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, απέκτησε την δυνατότητα να προσεγγίσει τον Θεό του και να τον γνωρίσει. Απέκτησε την αμεσότητα της Κοινωνίας, η οποία θα συνεχισθεί ανανεωμένη στην αιωνιότητα. Αυτή είναι η αιώνια αλήθεια που κηρύσσεται αυτές τις ημέρες από την Βηθλεέμ. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός. Ο Θεός στη φάτνη φανερώνεται και γίνεται ως «είς έξ ημών». Γι΄αυτό η θεολογία της σαρκώσεως είναι «κενωτική» θεολογία. Ο Θεός «κατέρχεται» στον κόσμο μας, «κενούται», «πτωχεύει» από την δόξα του για να υψωθούμε εμείς και «πληρωθούμε» από την δόξα Του, όπως ύμνησαν οι Άγγελοι την ιερή εκείνη νύχτα. Στη Βηθλεέμ σαρκώθηκε ο Λόγος του Θεού και γεννήθηκε ο άνθρωπος, ο «πνευματικός» Αδάμ. Τα Χριστούγεννα παρουσιάζονται πιο πολύ ως γιορτή του ανθρώπου παρά του Θεού. Είναι η γενέθλια ημέρα του Χριστού αλλά και του καθενός ανθρώπου μέσα στην πίστη. Ο Θεός Λόγος προσλαμβάνει στην Θεία φύση του ό,τι δεν είχε πρίν, την φθαρτή δηλαδή ανθρώπινη φύση, κενώνοντας ακενώτως την άφθαρτη θεότητά Του. Ο Ιησούς Χριστός είναι ένα πρόσωπο και μία Υπόσταση, «έν δύο φύσεσιν ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως γνωριζόμενος», κατά την Δ΄έν Χαλκηδόνι Σύνοδο.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος για να μας εισαγάγει στην Θεία Ενανθρώπηση, μας λέει: Ένα ξυλουργό βλέπω, και μία φάτνη για τα ζώα, βρέφος και σπάργανα, λεχώνα Παρθένο χωρίς να έχει ούτε τα αναγκαία, όλα γεμάτα από φτώχεια, όλα γεμάτα από ανέχεια. Και συνεχίζει ο Ιερός Πατήρ: Είδες πλούτο μέσα σε μεγάλη φτώχεια; Πώς, ενώ ήταν πλούσιος, έγινε για μας φτωχός; Πώς ούτε κρεβάτι, ούτε στρώμα είχε, αλλά μέσα σε μία ξερή φάτνη ήταν τοποθετημένος; (ΕΠΕ 35,484). Αυτή υπήρξε η έσχατη πτωχεία του ενανθρωπήσαντος Θεού: Το ότι «εκένωσε» τον εαυτό Του, το απερινόητο Θεϊκό Του μεγαλείο, και «έλαβε δούλου(ανθρώπου) μορφήν» (Φιλιπ. Β. 7). Μέσα από αυτή τη φτώχεια, μας χορήγησε τον πλούτο της Θεότητός Του. Διότι, αλλιώς εμείς πώς θα μπορούσαμε να γίνουμε «Κοινωνοί Θείας φύσεως» (Β Πετρ. Α΄4), και δόξης, αν Αυτός δεν σμίκρυνε τον Εαυτό του και δεν συνέστειλε το Θεϊκό Του μεγαλείο, ώστε να γίνει σαν κι εμάς, προκειμένου να μας ενώσει μαζί Του; Ήλθε ο απεσταλμένος του Θεού Πατρός, Υιός ο μονογενής υπάρχων αυτός του Θεού και Πατρός, «ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση, ίνα (ημείς οι άνθρωποι) την υιοθεσίαν απολάβομεν». Με την αμαρτία των πρωτοπλάστων, ο άνθρωπος αρνήθηκε την κοινωνία με τον Θεό και ξέπεσε από την Θεία ζωή. Δημιουργήθηκε χάσμα μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Έτσι ο άνθρωπος βρέθηκε μακριά από τον Θεό. Η ζωή όμως μακριά από τον Θεό είναι κόλαση και θάνατος. Είδε τον άνθρωπον αμαρτωλό ο Θεός Πατήρ, εκείνον τον οποίον Εκείνος δημιούργησε προικισμένο με πολλά χαρίσματα και προορισμένο για την «τελειότητα» και την «θέωση» να είναι υπό την φοβερή εξουσία του Σατανά. Σε αυτή την φοβερή και δεινή κατάσταση είδε τον άνθρωπο ο Θεός Παντοκράτωρ και τον σπλαχνίσθηκε. Οι άνθρωποι αφού έγιναν μία φορά μέτοχοι της εικόνος του Θεού, δεν έπρεπε να χαθούν. Έτσι, έπρεπε να ανανεωθεί η Θεία εικόνα μέσα τους. Η ανανέωση δεν μπορούσε να γίνει από κανένα άλλο, ούτε Άγγελο, ούτε Αρχάγγελο, ούτε Προφήτη, παρά μόνο από τον Χριστό, τον Λόγο του Θεού, «την απαράλακτη εικόνα του Πατέρα». «Ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν έν ημίν»(Ιωαν. 1,14).      Ο Θεός άνθρωπος-Θεάνθρωπος. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να σώσει τον άνθρωπο! Μυστήριο μέγα και ανερμήνευτο. Θαύμα θαυμάτων ανερμήνευτο. Ο Θεός έν φάτνη ανακλίνεται, και πεινά και διψά και πάσχει και υποφέρει. Ποια γλώσσα να το ερμηνεύσει; Μόνο με πίστη προσεγγίζεται το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως και μόνο με την πίστη πάντες δοξάζομεν. Το δοξάζομεν με όλη μας την ψυχή.

H γέννηση του Χριστού παρουσιάζεται και στην πλούσια υμνογραφία της Εκκλησίας, ως μυστήριο και ως θαύμα, που είναι απρόσιτο στην ανθρώπινη διάνοια. Ένας ύμνος των Χριστουγέννων λέει: «Πώς να εκφράσω το μεγάλο μυστήριο; Ο άσαρκος σαρκώνεται, ο Λόγος αποκτά υλικές διαστάσεις, ο αόρατος γίνεται ορατός, ο αψηλάφητος γίνεται ψηλαφητός και αυΤός που δεν έχει αρχή αποκτά αρχή». Ακόμη και οι Άγγελοι εξεπλάγησαν βλέποντας πως ο Θεός σαρκούται και εκστατικοί μπροστά στο μέγα μυστήριο της Ενανθρωπήσεως, αναπέμπουν Δοξολογία προς Τον Θεό. «πλήθος στρατιάς» Αγγέλων ψάλλει το «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γής ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία». Διότι αξιώθηκαν κι αυτοί να βιώσουν και να δούν αυτό το μεγάλο γεγονός! Το στιχηρό του εσπερινού των Χριστουγένων μας παρουσιάζει πολύ παραστατικά την ευχαριστία και την προσφορά στο Θείο βρέφος, όλης της κτίσης: «Οι Άγγελοι τον ύμνον, οι ουρανοί τον Αστέρα, οι Μάγοι τα δώρα, οι ποιμένες το θαύμα, η γή το σπήλαιον, η έρημος την φάτνην, ημείς δε Μητέρα Παρθένον». Το ανθρώπινο γένος πρόσφερε στον Θεό το μεγαλύτερο και αγιότερο και γλυκύτατο δώρο, κατά τους Πατέρες. Την Παρθένο Μαρία.

Το μήνυμα των Χριστουγέννων φέρνει χαρά και αγαλίαση. Οφείλεται στο γκρέμισμα ενός φραγμού: «ο μεσότοιχος του φραγμού διαλύθηκε». Πρόκειται για το μεσότοιχο που είχε υψωθεί ανάμεσα στον άνθρωπο και το Θεό.

Ωστόσο, με καρδιά πιο αφιλόξενη κι απ΄εκείνη των άλογων ζώων προς τον νεογέννητο Χριστό, θα λατρέψουμε για άλλη μία φορά, τον καταναλωτισμό και το πώς θα φάμε την γαλοπούλα, περνώντας και μια βόλτα, έτσι «για το καλό» κι΄απ΄τους ναούς σαν «καλοί χριστιανοί». Ενώ οι χριστιανοί καλούνται να δουλεύουν ακόμα κι αν δεν έχουν οι ίδιοι οικονομικό πρόβλημα, αλλά να βοηθούν από το περίσσευμα της παραγωγής τους, τους μη έχοντες (άνεργους, ανάπηρους, ηλικιωμένους κ.λ.π). Ένας δημοσιογράφος ρώτησε ένα νεαρό την περίοδο των Χριστουγέννων: Τι δώρο θέλεις τα Χριστούγεννα; Και το αγόρι απάντησε: Δεν τα «πάω» τα Χριστούγεννα, δεν θέλω δώρο. Είπε μία αλήθεια. Αφού ζεί μες την αμαρτία και στα πάθη, πώς να «πάει» τα Χριστούγεννα; Δεν βιώνει τον Χριστό. Όταν η σχέση μας με τον Χριστό δεν είναι εμπειρίας, βιωματική, αλλά μηχανική και εξωτερική, τότε δεν έχουμε καμία σχέση με τον Χριστό αλλά και με τον άνθρωπο. Χωρίς μετάνοια δεν καταλαβαίνουμε Χριστούγεννα ούτε τα βιώνουμε εσωτερικά στην καρδιά (ψυχή) μας.

O Aββάς Δωρόθεος λέει: Όταν είμαστε μακριά από τον Χριστό, είμαστε μακριά και από τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, έχουμε μία ρόδα ποδηλάτου με τις ακτίνες. Στο κέντρο είναι ο Χριστός. Όσο οι άνθρωποι πλησιάζουν τον Χριστό, πηγαίνουν προς το κέντρο, τόσο πλησιάζουν με τον συνάνθρωπο. Στο κέντρο είναι η κατά Χριστόν ζωή λένε οι Πατέρες. Η πραγματική αγάπη. Με τα έργα δείχνουμε αν αγαπούμε τον Χριστό και τον άνθρωπο. Αλλιώς παίζουμε θέατρο. Είναι φοβερό πράγμα να έρχονται Χριστούγεννα και να μην αγγίζουν την καρδιά μας.

Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος με αφορμή την εορτή των Χριστουγέννων: Γεννήθηκε ο Χριστός ο Θεός σε σπήλαιο και σοκαρίζεσαι. Γεννήθηκε σε φάτνη και σοκαρίζεσαι. Γεννήθηκε ανάμεσα σε άλογα ζώα και σοκαρίζεσαι! Αλλά γεννιέται και κάπου αλλού ο Χριστός, σε πολύ χειρότερες συνθήκες, σε πιο φοβερό σκοτάδι. Μέσα στον άνθρωπο, που έχει πυκνό και βαθύ σκοτάδι από τα πάθη. Λένε οι Πατέρες: Γεννήθηκε ο Χριστός σε φυσικό σκοτάδι, για να γεννηθεί μέσα (στη καρδιά) μας, στο πνευματικό σκοτάδι. Όταν όμως μπαίνει μέσα μας ο Χριστός, φωτίζει το σκοτάδι. Όπως τους αγίους. Αυτό είναι το μεγάλο γεγονός για εμάς, η «κένωση» του Χριστού. Το μόνο δώρο που θέλει από εμάς ο νηπιάσας Χριστός, είναι οι αμαρτίες μας. Όπως είχε διαβεβαιώσει ο ίδιος ο Χριστός στον άγιο Ιερώνυμο. Να πούμε στο Χριστό: Κύριε, γεννήθηκες και ήρθες στον κόσμο για όλους τους ανθρώπους αλλά και για μένα ξεχωριστά. Είμαι παράξενος άνθρωπος, έλα να με διορθώσεις. Έλα να με θεραπεύσεις. Εγώ όμως Κύριε, θα στηριχτώ σε ΄Σένα. Μόνο σε ΄Σένα. Να νοιώσουμε τον Θεό δικό μας, προσωπικό. Ότι κι αν δεν υπήρχε κανένας στη γή, θα γεννιόταν ο Χριστός για μένα, και θα έκανα Χριστούγεννα. Αυτό είναι μεγάλη ελπίδα και πληρώνεται η ψυχή μας, η καρδιά μας, από Θεϊκή αγάπη και ταυτόχρονα ευχαριστία και ευγνωμοσύνη προς τον Θεό. Η γλυκιά χαρά των Χριστουγέννων γεμίζει την καρδιά μας, το βλέμμα μας, την ψυχή μας. Το σπίτι μας γεμίζει με την ευτυχία των Χριστουγέννων και την αγάπη του Θεού, που έγινε τόσο μικρό βρέφος, για να μπορούμε να Το πλησιάσουμε, να Του πούμε τον πόνο μας, την θλίψη μας, και να παρηγορηθούμε από τα τρυφερά χεράκια Του, που θα μας ευλογήσουν στην εορτή Του και σε όλη τη ζωή μας. Να αγαπήσουμε φέτος πιο πολύ τον Χριστό, έν μετανοία μέσα στην Εκκλησία. Η καρδιά μας να γίνει μία άλλη φάτνη, ώστε να γεννηθεί εκεί μέσα ο νηπιάσας Χριστός, ο Ήλιος της Δικαιοσύνης και να γίνουμε αναγεννημένοι πνευματικά άνθρωποι. Αμήν

            ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

                 Πρεσβύτερος Γεώργιος Δημητρόπουλος